Centrum wiedzy

Udział w powstawaniu kamieni mogą też mieć silne i długotrwałe napięcia nerwowe. Trzeba więc unikać stresów i nauczyć się sztuki relaksowania.

Czym jest woreczek?

Zbiornikiem magazynującym żółć, która spływa do niego z wątroby. Jest on położony w prawej górnej części jamy brzusznej, pod dolnym brzegiem wątroby. Ma niezwykłą zdolność odwadniania i zagęszczania żółci (nawet 20-krotnego). Wątroba w ciągu doby wydziela około 1,5 litra żółci. Pęcherzyk żółciowy ma więc dużo pracy, przekazując żółć do dwunastnicy, gdy rozdrobniony w żołądku pokarm przesuwa się do niej. Wydzielanie żółci trwa przez cały czas trawienia (zwłaszcza tłuszczów), a więc przez kilka godzin. Pęcherzyk połączony jest drogami żółciowymi z innymi organami (wątrobą, dwunastnicą, trzustką). To właśnie nimi żółć jest wprowadzana z wątroby, a potem odprowadzana z pęcherzyka. Ważnym, wręcz newralgicznym punktem jest miejsce, gdzie do dróg żółciowych ma ujście przewód trzustkowy. Spływają nim do dwunastnicy niezbędne przy trawieniu soki trzustkowe. Zatkanie przewodu trzustkowego (np. kamieniem żółciowym) kończy się zazwyczaj ostrym zapaleniem trzustki.

Kamienie duże i małe

Żółć spływająca z wątroby do pęcherzyka jest dość rzadka, jasna i złocista. W pęcherzyku ulega zagęszczeniu i zmienia kolor na żółtobrunatny, a nawet zielonkawy. Jeżeli jest przesycona cholesterolem mogą powstać kamienie żółciowe pochodzenia cholesterolowego, rzadziej ich podstawowym składnikiem jest wapń. Kamienie mogą być drobne (1–2 mm) i wypełniać cały pęcherzyk żółciowy albo większe (do kilku centymetrów). Ich brzegi bywają gładkie lub ostro zakończone, drażniące śluzówkę pęcherzyka. Mogą umiejscawiać się również w drogach żółciowych. Jeżeli je zatkają, dochodzi do żółtaczki mechanicznej. Im mniejsze są kamienie żółciowe, tym większe prawdopodobieństwo, że mogą się łatwo dostać do dróg żółciowych. Natomiast większe pozostają w pęcherzyku i zwykle nie dają żadnych objawów.

Jak się pozbyć kamieni żółciowych?

Kamienie żółciowe wykrywa się podczas USG jamy brzusznej, często przy okazji badania z innych powodów. U 30% osób z kamicą żółciową nie występują żadne dolegliwości (tzw. niema kamica). W wielu przypadkach skuteczne jest leczenie zachowawcze, tzn. odpowiednia dieta, stosowanie leków żółciopędnych, rozkurczających i odkażających. Spośród metod inwazyjnych najczęściej stosuje się chirurgiczne usunięcie pęcherzyka żółciowego. Można też zastosować litotrypsję, czyli rozbijanie kamieni (falą ultradźwiękową) lub rozpuścić je (jedynie cholesterolowe), podając choremu odpowiednie leki. Kuracja jest długa (trwa 1–2 lat) i kosztowna. Rozpuszczenie kamieni nie powoduje ostatecznego wyzdrowienia – w 50% przypadków tworzą się one ponownie. Większość operacji usunięcia pęcherzyka żółciowego przeprowadza się obecnie metodą laparoskopową. Wykonuje się kilka małych (około centymetrowych) nacięć na powłoce brzusznej. Przez cztery otworki chirurg wprowadza laparoskop i narzędzia operacyjne. Poszczególne czynności kontroluje na ekranie monitora. Wycięty pęcherzyk wydobywa z jamy brzusznej przez jeden z otworów po narzędziach. Po operacji laparoskopowej chorzy wychodzą do domu najczęściej po 1–3-dniowym pobycie w szpitalu. Tego typu operacji nie wykonuje się przy podejrzeniu raka pęcherzyka żółciowego, gdyż można wszczepić komórki nowotworowe w powłokę jamy brzusznej. Operacja zazwyczaj nie ogranicza się do usunięcia pęcherzyka – trzeba dokładnie przejrzeć lub wyciąć inne organy (np. węzły chłonne). Stosuje się wtedy metodę tradycyjną, polegającą na otwarciu jamy brzusznej. Podobnie postępuje się przy powikłaniach kamicy pod postacią wodniaka czy ropniaka, a także przy zrostach w jamie brzusznej po przebytych zabiegach chirurgicznych. Dróg żółciowych nie wolno wyciąć, ani nawet lekko uszkodzić. Mogą jednak przedostać się do nich drobne kamienie z pęcherzyka. Dochodzi wtedy do kamicy dróg żółciowych. Kamień, gdy znajdzie się w tych drogach, może:

• przelecieć przez nie, dostać się do dwunastnicy, jelita cienkiego i grubego, a następnie zostać wydalony (jest to dla chorego najkorzystniejsza sytuacja)
• na czas dłuższy usadowić się w nich, poruszać, okresowo utrudniając przepływ żółci

Często dochodzi wtedy do zakażenia i zapalenia dróg żółciowych. Chory może nie mieć żadnych objawów lub lekkie bóle pod prawym łukiem żebrowym. Gdy kamień w sposób zdecydowany zatyka drogi żółciowe, powstaje wtedy żółtaczka mechaniczna. Niekiedy zatyka także drogi trzustkowe, wówczas dochodzi do ostrego zapalenia trzustki.

Kamyki do koszyczka

Chory mający drobne kamienie w pęcherzyku żółciowym, który przebył żółtaczkę lub aktualnie ją ma – powinien przeprowadzić badanie endoskopowe – ECPW (radiologiczne badanie dróg żółciowych). Przez usta wprowadza się cewnik do dwunastnicy, a stamtąd do dróg żółciowych, podaje kontrast i robi zdjęcie radiologiczne. Jeżeli kamień jest w przewodzie, wówczas tą samą drogą wprowadza się koszyczek lub balonik, którymi ściąga się go do dwunastnicy. Nie zawsze zabieg ten kończy się sukcesem. Wtedy trzeba zrobić operację tradycyjną – otworzyć jamę brzuszną i drogi żółciowe, aby kamień usunąć

Bezwzględne wskazania do wycięcia w trybie nagłym pęcherzyka żółciowego:

• ostre zapalenie
• wodniak lub ropień
• perforacja (przebicie) pęcherzyka i zapalenie otrzewnej
• żółciowe zapalenie otrzewnej bez przebicia pęcherzyka

Względne wskazania do wycięcia pęcherzyka żółciowego:

• częste bóle kolkowe
• stwierdzona drobna kamica żółciowa
• współistnienie cukrzycy

Objawy kolki żółciowej:

• ból pod prawym łukiem żebrowym
• promieniowanie bólu do pleców, pod prawą łopatkę
• nudności i (ewentualnie) wymioty
• zaparcia

Uwaga! W trakcie ostrego bólu w jamie brzusznej nie wolno zażywać leków przeciwbólowych przed badaniem lekarskim. Lekarz może nie rozpoznać ostrego stanu wymagającego szybkiej interwencji chirurgicznej.